در حالی که ذخیره سد زاینده رود به ۲۲۰ میلیون مترمکعب و به خط قرمز تامین آب شرب مردم اصفهان رسیده است کشاورزان شرق استان تداوم جریان آب زاینده‌رود را برای تکمیل آبیاری کشت تابستانه تا نیمه مهرماه خواستار شدند.
به گزارش خبرنگار ایمنا، سال آبی ۹۸-۹۹ در حالی تا یک هفته دیگر به پایان می‌رسد که وضعیت ذخیره آبی سد زاینده‌رود به عنوان تأمین کننده آب شرب، محیط زیست، کشاورزی و صنعت استان اصفهان نگران کننده است و گره کور کم آبی برنامه‌ریزی برای تأمین و توزیع آب را دشوار کرده است.
بر پایه آمارها میزان بارش در سرشاخه‌های زاینده‌رود از ابتدای سال آبی ۹۸-۹۹ یک هزار و ۱۷۶ میلی متر بوده است در حالی که در مدت مشابه سال گذشته دو هزار و ۱۲۴ میلی متر و متوسط بلند مدت (۵۰ ساله) یک هزار و ۳۵۵ میلی متر بود. بارش‌ها در این حوضه نسبت به سال گذشته ۴۵ درصد و در مقایسه با بلند مدت ۱۳ درصد کاهش یافته است.
سد مخزنی زاینده‌رود با ظرفیت یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون مترمکعب هم اکنون ۲۲۰ میلیون مترمکعب معادل ۱۵ درصد آب دارد که این آمار با رسوب موجود در مخزن محاسبه می‌شود. هم اکنون ورودی به سد ۱۳ مترمکعب و خروجی از آن ۶۳ مترمکعب بر ثانیه است. امسال نزدیک به یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون مترمکعب آب وارد این سد شد.
به رغم آنکه وزارت نیرو در برنامه منابع و مصارف سال آبی ۹۸-۹۹ توزیع آب برای کشت تابستانه را در دستور کار نداشت، با تلاش کشاورزان و مسئولان استانی این امر محقق شد و آب برای کشت تابستانه با وجود ذخیره حدود ۶۰۰ میلیون مترمکعب سد زاینده‌رود از ۱۲ تیرماه رهاسازی شد و طبق توافق با کشاورزان قرار بود با رعایت خط قرمز آب آشامیدنی، تا پایان شهریور آب کشاورزی توزیع شود. البته کشاورزان برای دریافت آب برای کشت تابستانه متعهد شده بودند در صورتی که میزان ذخیره سد به خط قرمز آب شرب رسید، آب کشاورزی قطع شود. خط قرمز آب آشامیدنی معادل ۲۰۰ میلیون مترمکعب است.
به گفته حسن ساسانی معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه‌ای اصفهان کشاورزان در کارگروه استانی سازگاری با کم آبی برای دریافت آب برای کشت تابستانه متعهد شدند که با توجه به پیش بینی‌ها مبنی بر بارش‌های کم و دیرهنگام در سال آبی پیش رو، آب برای کشت پاییزه مطالبه نخواهند کرد.
حسین محمدرضایی، عضو هیئت مدیره نظام صنفی کشاورزان اصفهان، به خبرنگار ایمنا می‌گوید: کشت تابستان کشاورزان شرق خوب است اما تا نیمه ماه مهر به آب نیاز دارند؛ غالب کشت شرق اصفهان ذرت علوفه‌ای است که طول دوره آبیاری آن از زمان کاشت حدود ۱۰۰ الی ۱۱۰ روز طول می‌کشد اما با نبود مدیریت بر حوضه زاینده‌رود آب زیادی هدر رفت.
سد زاینده‌رود را آگاهانه و به عمد خالی کردند
وی می‌افزاید: از سوی دیگر در سه مرحله به منطقه برخوار آب دادند در حالی که قرار نبود آبی به غیر از حق آبه دار تخصیص بدهند که کشت کشاورزان شرق نیمه کاره بماند؛ همچنین در جلسات شورای تأمین استان که برای رهاسازی آب کشت تابستانه تصمیم‌گیری کردند قرار بود دادستان‌های شهرستان‌های حوضه زاینده‌رود برای جلوگیری از برداشت‌های غیر قانونی آب و برداشتن آب بندهای بالادست رودخانه در لنجان کمک کنند تا ۱۸ متر مکعب در ثانیه آب به سد آبشار برسد، اما دولتی‌ها هیچ کدام این ملزومات را اجرا نکردند و بخش شرب و صنعت و کشاورزی و باغات بالادست رودخانه در هر دو استان اصفهان و چهارمحال آب زیادی برداشت کرد در حالی که مسئولان برای این که ذخیره سد به خط قرمز شرب نرسد باید الزامات را اجرا می‌کردند که نکردند.
عضو هیئت مدیره نظام صنفی کشاورزان اصفهان می‌گوید: قرار بود خروجی سد زاینده‌رود را کاهش دهند و کمبود آب را بین تمام برداشت کنندگان از حوضه مانند شرب، صنعت، یزد، چهارمحال و بختیاری و کشاورزان غرب تقسیم کنند اما آنها زیر بار نرفتند و مشکلات کمبود آب گریبانگیر کشاورزان شرق شد در حالی که قرار بود در این دوره کشت ۱۸ مترمکعب آب در بند آبشار به کشاورزان تحویل شود اما آبی که به سد آبشار رسید از ۱۶ تا ۷.۵ مترمکعب آب به کشاورزان پایین دست نرسید. آب موجود در سد آبشار برای همه کشاورزان شرق بود که بسیاری از کانال‌ها و دریچه‌های کشاورزان از آب دهی افتاده و برخی نیز تا ۱۰ روز بی‌آب بودند و محصولشان در حال از بین رفتن است.
محمدرضایی می‌افزاید: مسئولان ذی‌ربط برای اینکه صنف کشاورزان را زیر سوال ببرند هیچ کنترلی بر آب رودخانه نداشتند تا هدر رود و در نهایت بگویند کارشناسی صنف اشتباه بوده است تا در سال‌های آینده صنف و کشاورز تقاضای آب برای کشت تابستانه نکند در حالی که آب بود ولی به عمد هدر دادند و سد زاینده‌رود را خالی کردند که کشت کشاورزان از بین برود.
اعتراض کشاورزان شرق اصفهان به بستن دریچه‌های سد
به گزارش ایمنا شماری از کشاورزان شرق اصفهان مقابل شرکت آب منطقه‌ای تجمع کردند و خواستار تأمین آب برای تکمیل کشت تابستانه تا ۱۵ مهرماه هستند. سال گذشته نیز پس از سال‌ها آب برای کشت تابستانه به کشاورزان اصفهان تخصیص یافت و آب زاینده‌رود تا دهم مهرماه برای تکمیل کشت جاری بود با این تفاوت که ذخیره سد در مدت مشابه سال گذشته حدود ۴۴۰ میلیون مترمکعب بود.
گره کور کم آبی زاینده‌رود از یک سو به نگرانی‌ها درباره تأمین آب شرب چهار میلیون و ۲۰۰ هزار نفر مردم اصفهان در ۵۶ شهر و بیش از ۳۰۰ روستا دامن زده است و از سوی دیگر کشاورزان در صورت تأمین نشدن نیاز آبی کشت طولانی مدت خود دچار خسارت خواهند شد.
تأمین آب آشامیدنی مردم اولین اولویت است
در همین ارتباط جهانگیر عابدی کوپایی استاد تمام گروه مهندسی آب دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان به خبرنگار ایمنا می‌گوید: تأمین آب شرب اولین اولویت در بخش‌های مختلف مصارف است و محیط زیست، کشاورزی و صنعت در اولویت‌های بعدی قرار دارند اگر آب شرب تأمین شود می‌توان به بخش‌های دیگر نیز پرداخت.
وی با بیان اینکه وظیفه دولت تأمین آب آشامیدنی برای مردم است، می‌افزاید: هنگامی که با کمبود آب مواجه هستیم همه بخش‌ها باید تحت تأثیر قرار گیرند و صرفه‌جویی کنند؛ برنامه‌ریزی باید بر اساس اصول مدونی باشد که لحظه‌ای تصمیم‌گیری نکنیم؛ مصرف آب شرب و بهداشت استان اصفهان سالانه حدود ۴۰۰ میلیون مترمکعب است این خط قرمز ما است که به عنوان یک اصل باید به آن توجه داشت و پس از آن به بخش‌های دیگر پرداخت با وجود این مسئولان نگران بخش‌های دیگر نیز هستند زیرا بسیاری از کشاورزان پایین دست معیشتشان به آب وابسته است. در کشاورزی باید بهره‌وری آب را افزایش دهیم.
ظرفیت سامانه آبرسانی از نیمه شهریورماه جوابگوی نیاز شرب است
در این پیوند ناصر اکبری معاون بهره برداری شرکت آب و فاضلاب استان اصفهان پیرامون تدابیر اتخاذ شده برای تأمین نیاز آبی سامانه آبرسانی اصفهان بزرگ در پاییز پیش رو به خبرنگار ایمنا می‌گوید: ظرفیت سامانه آبرسانی اصفهان بزرگ از نیمه ماه شهریور نیاز آب شرب و بهداشت مردم را تأمین می‌کند البته اگر مشکلی در تأسیسات تصفیه خانه بابا شیخعلی رخ ندهد.
وی می‌افزاید: با توجه به خنک‌تر شدن هوا نیاز آبی سامانه ۱۲ مترمکعب بر ثانیه است و تأسیسات توان تصفیه و انتقال آب مورد نیاز را در حال حاضر دارد در حالی که از نیمه ماه خرداد، تیر و مرداد هر سال شرایط پیک مصرف را داریم و نیاز آبی سامانه آبرسانی اصفهان بزرگ به دنبال افزایش دما به حدود ۱۶ متر مکعب بر ثانیه می‌رسد.
معاون بهره برداری شرکت آب و فاضلاب استان اصفهان ادامه می‌دهد: مسئله کنونی نیاز آبی است که باید در سد زاینده‌رود ذخیره باشد تا به صورت پایدار در اختیار ما قرار بگیرد از این رو کماکان مدیریت مصرف و تعدیل فشار آب را در دستور کار داریم تا اگر بارش‌ها و ذخیره زاینده‌رود کاهش یافت حداقل آبی در سد ذخیره داشته باشیم.
وی می‌گوید: بر اساس برنامه منابع و مصارف وزارت نیرو، استانداری و شورای عالی آب که در زمان پیک مصرف تابستان برای بخش کشاورزی آب رهاسازی کردند به گونه‌ای برنامه‌ریزی شد که پایان ماه شهریور ۲۰۰ میلیون مترمکعب آب در سد زاینده‌رود باقی بماند؛ این مقدار آب خط قرمز و برای شرب است.
در پاییز برای تأمین نیاز برای شرب از چاه آب برداشت نمی‌کنیم
اکبری می‌گوید: بارش‌های پاییزی در سال‌های اخیر به طور متوسط از پایان ماه آبان و نیمه‌های آذرماه آغاز شده است از این رو با توجه به میزان ذخیره سد زاینده‌رود تلاش می‌کنیم تا آن زمان با پایداری فشار ثابت شبکه و مدیریت مصرف و فشار در شبکه‌های توزیع مشکلی برای تأمین آب شرب و بهداشت مردم اصفهان ایجاد نشود.
وی خاطرنشان می‌کند: در فصول سرد که شرایط پیک مصرف نیست تلاش می‌کنیم از آب چاه‌ها برای تأمین آب شرب استفاده نکنیم زیرا برداشت از چاه سبب تضعیف سفره‌های آب زیرزمینی و تشدید بحران می‌شود.
بر پایه پیش آگاهی اداره کل هواشناسی استان اصفهان و نظرات شماری از اقلیم شناسان، پاییز ۹۹ گرم و خشک خواهد بود و بارش‌ها در سال آبی پیش رو با تأخیر و کم پیش بینی می‌شود؛ این شرایط در حوضه آبریز زاینده‌رود و فلات مرکزی نیز به مراتب شدیدتر است و حتی گفته شده زمستان نیز بارش‌ها در این حوضه چندان مطلوب نخواهد بود.
در این پیوند منصور شیشه فروش مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان با اشاره به پیش آگاهی اداره کل هواشناسی استان مبنی بر بارش‌های کم و با تأخیر پاییز پیش رو به خبرنگار ایمنا می‌گوید: میانگین مجموع بارش‌ها در استان اصفهان در سال ۹۸-۹۹ نیز ۱۶۳ میلی متر بوده است که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۷ درصد کاهش دارد؛ اما متناسب با پیش بینی‌ها از سه ماه پیش به شرکت آب منطقه‌ای اصفهان اعلام کردیم که برنامه و استراتژی مناسبی را با همکاری شرکت آب و فاضلاب استان و دیگر بخش‌های مصرف برای تأمین و توزیع آب پایدار تعیین کند.
وی خاطرنشان می‌کند: شرکت آب منطقه‌ای با برنامه‌ریزی استراتژیکی که در دستور کار دارد به هر حال برای تامین آب شرب و بهداشت مردم مشکلی پیش نخواهد آمد.
به گفته وی مدیریت آب چند مؤلفه‌ای است و باید همه بخش‌ها را برای اجرای طرح‌های تعادل‌بخشی منابع آب زیرزمینی و تأمین و توزیع منابع پایدار و مدیریت جامع آب در نظر گرفت.
اصفهان خواستار احیای زاینده‌رود از سراب تا پایاب
شیشه فروش با اشاره به تشکیل کارگروه احیای زاینده‌رود می‌گوید: این کارگروه با همکاری اعضا در راستای احیای زاینده‌رود از سراب تا پایاب برنامه‌ریزی می‌کنند و البته یکی از خواسته‌های ما احیای حوضه آبریز زاینده‌رود از سراب تا پایاب است.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان همچنین به وضعیت نامطلوب تالاب بین‌المللی گاوخونی در روزهای پایانی شهریور اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: گاوخونی هم اکنون سه درصد رطوبت دارد، این تالاب با زهاب‌هایی که در سال آبی ۹۸-۹۹ در چهار مرحله روانه شد نزدیک به هشت درصد آبگیری کرد که این امر سبب پیشگیری از انتشار گرد و غبار شد از این رو احیای گاوخونی به همه کشور کمک می‌کند که کانون‌های گرد و غبار توسعه نیابد.
وی می‌افزاید: یکی از خواسته‌ها و نیازهای استان اصفهان احیای تالاب گاوخونی است و سازمان حفاظت محیط زیست کشور که موظف به احیا و حفاظت از تالاب‌هاست باید موضوع تأمین حقابه گاوخونی در سال آبی پیش رو و احیای این تالاب ارزشمند را در شورای عالی آب و کارگروه وزارت نیرو پیگیری کند.
